Poliomyelit Sekelinde Fizyoterapi ve Rehabilitasyon

Poliomyelit (çocuk felci), özellikle 20. yüzyılın ortalarına kadar yaygın görülen, sinir sistemini etkileyerek kas zayıflığına ve felçlere neden olan viral bir enfeksiyondur. Günümüzde aşılama programları sayesinde yeni vaka sayısı çok azalmış olsa da, daha önce bu hastalığı geçirmiş bireylerde kalıcı izler bırakabilmektedir. Bu kalıcı etkiler "poliomyelit sekeli" olarak adlandırılır ve genellikle ömür boyu süren kas iskelet sistemi sorunlarına yol açar. Ancak günümüz fizyoterapi ve robotik rehabilitasyon yaklaşımları, bu sekelin etkilerini azaltmak ve bireylerin yaşam kalitesini artırmak adına büyük olanaklar sunar.

Poliomyelit Nedir ve Sekel Ne Anlama Gelir?

Poliomyelit, poliovirüsün neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. Virüs, merkezi sinir sistemini etkileyerek motor sinir hücrelerinin hasar görmesine ve sonuçta kasların felç olmasına neden olabilir. Hafif vakalarda kaslarda geçici zayıflık gözlenirken, daha ağır vakalarda kalıcı felçler ve hareket kayıpları gelişebilir.

Poliomyelit sekeli, hastalık sonlandıktan sonra geride kalan kalıcı fiziksel hasarları tanımlar. Bu sekel durumlar şunları içerebilir:

• Kalıcı kas güçsüzlüğü
• Kas atrofisi
• Eklem deformiteleri
• Denge ve yürüyüş bozuklukları
• Omurga eğrilikleri (skolyoz)
• Post-polio sendromu (yıllar sonra başlayan ağrı, yorgunluk ve kas zayıflığı)

Sekel Gelişiminin Etkileri 

Poliomyelit sekeline sahip bireyler, kas gücü kaybı ve eklem deformiteleri nedeniyle günlük yaşamda birçok zorlukla karşı karşıya kalabilirler.

En Sık Karşılaşılan Sorunlar:

• Merdiven çıkmakta zorlanma
• Yürürken denge kaybı
• Düşme korkusu
• El becerilerinde zayıflık
• Yorgunluk ve kas ağrıları
• Sosyal hayattan uzaklaşma
• İş hayatında üretkenliğin azalması

Bu noktada, iyi planlanmış bir fizik tedavi programı sayesinde bireylerin bağımsızlığı desteklenebilir ve yaşam kalitesi belirgin şekilde artırılabilir.

Fizyoterapinin Temel Amaçları

Fizyoterapi, poliomyelit sekeli olan bireylerde hem kas iskelet sisteminin korunmasını hem de motor fonksiyonların yeniden yapılandırılmasını hedefler.

Hedeflenen Amaçlar:

• Kalan kas gücünü korumak ve artırmak
• Eklem hareket açıklığını desteklemek
• Denge ve koordinasyonu geliştirmek
• Yürüyüş yeteneğini desteklemek
• Enerji tasarruflu hareket stratejileri kazandırmak
• Ağrı yönetimi sağlamak
• Fonksiyonel bağımsızlığı artırmak

Fizyoterapist, hastanın mevcut durumuna ve ihtiyaçlarına göre bireyselleştirilmiş bir egzersiz ve rehabilitasyon programı oluşturur.

Robotik Rehabilitasyonun Poliomyelit Sekeline Katkısı

Geleneksel fizik tedavi yöntemlerine ek olarak son yıllarda öne çıkan robotik rehabilitasyon teknolojileri, poliomyelit sekelinin tedavisinde de etkili sonuçlar sunmaktadır. Bu teknoloji, özellikle yürüme bozukluklarının rehabilitasyonunda büyük kolaylık sağlamaktadır.

Kullanılan Robotik Sistemler:

• Lokomat (Yürüme Robotu): Yürüme paternini simüle ederek yürüyüş eğitimi sağlar.
• Ekstremite robotları: Kol ve bacak kaslarının hareket kabiliyetini artırmaya yöneliktir.
• Denge robotları ve sanal gerçeklik sistemleri: Duruş kontrolünü ve denge yetisini güçlendirir.
• Egzersiz platformları: Kişiye özel dirençle çalışan cihazlar sayesinde kas kuvvetlendirme yapılır.

Robotik rehabilitasyon sayesinde hasta, güvenli bir ortamda daha fazla tekrar yaparak nöromüsküler adaptasyonu artırabilir. Aynı zamanda motivasyonun yüksek kalmasını sağlar.

Egzersizlerin Rolü ve Programın Kişiselleştirilmesi

Her poliomyelit sekeli olan bireyin etkilenme düzeyi farklıdır. Bu nedenle uygulanacak egzersiz programları da mutlaka kişiye özel olarak planlanmalıdır.

Önerilen Egzersiz Türleri:

• Germe egzersizleri: Eklem hareket açıklığını korumak için önemlidir.
• İzotonik egzersizler: Kas gücünü artırmaya yöneliktir.
• Denge çalışmaları: Ayakta durma, tek ayakta denge, ağırlık aktarımı gibi egzersizler
• Yürüme egzersizleri: Paralel bar, Lokomat ya da denge platformlarında yürüyüş eğitimi
• Su içi egzersizler (hidroterapi): Eklem zorlanmasını azaltarak kasların çalışmasını destekler.

Egzersizler düzenli yapıldığında kas gücünde belirgin artış, yorgunlukta azalma ve hareket özgürlüğünde ilerleme sağlanır.

Yardımcı Cihazlar ve Ergoterapinin Destekleyici Rolü

Fizyoterapiye ek olarak, poliomyelit sekeli bireylerde ergoterapi ve yardımcı cihazlar kullanımı da oldukça önemlidir.

Ergoterapinin Amaçları:

• Günlük yaşam aktivitelerini bağımsız gerçekleştirmeyi öğretmek
• El ve kol kullanımını geliştirmek
• Adaptif araçları kullanma eğitimi vermek
• Enerji koruma yöntemlerini kazandırmak

Yardımcı Cihazlar:

• Ortezler (AFO, KAFO vb.): Bacağı destekleyerek yürüyüşü kolaylaştırır.
• Yürüteç, baston, koltuk değneği: Dengeyi artırır ve düşme riskini azaltır.
• Tutma aparatları: El fonksiyonu zayıf olanlar için özel olarak geliştirilmiş yardımcı araçlardır.

Bu cihazlar sayesinde kişi, sosyal yaşantısını daha aktif sürdürebilir hale gelir.

Post-Polio Sendromu ve Rehabilitasyon

Poliomyelit geçirmiş bireylerde, hastalık üzerinden yıllar geçmesine rağmen Post-Polio Sendromu (PPS) adı verilen geç başlangıçlı belirtiler gelişebilir.

PPS Belirtileri:

• Yeni kas zayıflıkları
• Aşırı yorgunluk
• Kas ve eklem ağrıları
• Solunum problemleri
• Uyku bozuklukları

PPS tedavisinde de yatılı ya da yoğun fizik tedavi programları, robotik destekli terapiler ve psikolojik destek büyük rol oynar. Özellikle enerji koruma tekniklerinin öğretilmesi ve kas yüklenmesinin dengelenmesi esastır.

Yatılı Rehabilitasyonun Faydası

Ağır poliomyelit sekeli veya PPS tanısı olan hastalar için yatılı fizik tedavi önemli avantajlar sunar. Bu tür merkezlerde multidisipliner ekip yaklaşımı ile hasta bütüncül olarak değerlendirilir ve tedavi edilir.

Yatılı Rehabilitasyonun Avantajları:

• Sürekli profesyonel gözetim
• Yoğun tedavi uygulamaları
• Robotik teknolojilere düzenli erişim
• Psikolojik ve sosyal destek
• Ev içi düzenleme önerileri
• Beslenme, ağrı ve uyku yönetimi
• Aile eğitimi ve danışmanlık hizmeti

Bu merkezlerde yürütülen programlar, hastanın daha hızlı ve kalıcı ilerleme kaydetmesini sağlar.

Sonuç olarak,

Poliomyelit hastalığını geçirmiş bireyler için yaşanılan kalıcı etkiler, günlük yaşamı zorlaştırsa da modern rehabilitasyon yöntemleriyle bu zorlukların büyük kısmı aşılabilir. Robotik sistemlerin dahil olduğu, bireye özel planlanan bir fizik tedavi süreci sayesinde kas gücü artırılabilir, yürüme becerisi geliştirilebilir ve bağımsızlık düzeyi yeniden kazanılabilir.

Robotik Rehabilitasyon Merkezi olarak biz, poliomyelit sekeline sahip bireylerin yaşamlarını daha kaliteli ve bağımsız sürdürebilmeleri için en yeni teknoloji ve uzman kadro ile hizmet veriyoruz. Siz de sekelin gölgesinde kalmadan daha güçlü bir yaşam, daha fazla bilgi ve değerlendirme randevusu için bizimle hemen iletişime geçebilirsiniz.