Duchenne Musküler Distrofi'de Fizik Tedavi

Duchenne Musküler Distrofi (DMD), çocukluk çağında görülen en yaygın kalıtsal kas hastalıklarından biridir. X kromozomu üzerinden taşınan bu hastalık, erkek çocuklarında sık görülür ve genellikle 3–5 yaş arasında belirti verir. DMD’de, kas hücrelerinin yapısını destekleyen distrofin adlı proteinin eksikliği veya yokluğu nedeniyle kaslar zamanla zayıflar ve dejenerasyona uğrar.

Kas güçsüzlüğü ve ilerleyici hareket kaybı ile karakterize olan bu hastalıkta, fizik tedavi ve rehabilitasyon uygulamaları, hastanın yaşam kalitesini artırmak ve bağımsızlığını mümkün olduğunca uzun süre korumak için kritik bir rol oynar. Bu yazımızda, Duchenne Musküler Distrofi’de fizik tedavi yaklaşımlarını, robotik rehabilitasyonun sunduğu avantajları ve en güncel uygulamaları alt başlıklarla detaylandırıyoruz.

Duchenne Musküler Distrofi Nedir?

DMD, ilerleyici kas erimesiyle seyreden, genetik kökenli bir hastalıktır. Distrofin adlı proteinin eksikliği kas hücrelerinin kolayca hasar görmesine ve zamanla kaybına neden olur. İlk belirtiler arasında merdiven çıkarken zorlanma, sık düşme, parmak uçlarında yürüme ve koşma güçlüğü yer alır.

Hastalığın seyrinde:

8–12 yaşlarında tekerlekli sandalye ihtiyacı başlar
15 yaş sonrasında solunum kasları da etkilenebilir
Kalp kaslarında zayıflama görülebilir
Kontraktür (kas kısalması) ve skolyoz gelişebilir

Erken tanı ile birlikte başlatılan düzenli fizik tedavi, bu ilerlemeyi yavaşlatmada en etkili yöntemdir.

Fizik Tedavinin DMD’deki Önemi

DMD’li bireylerde fizik tedavi, hastalığı tedavi etmez ancak semptomları hafifletir, ilerlemeyi yavaşlatır ve komplikasyonları önler. Hedef, kas gücünü mümkün olduğunca korumak, eklem hareketlerini devam ettirmek ve skolyoz gibi ikincil deformiteleri önlemektir.

Temel amaçlar:

Kas kütlesini korumak
Eklem hareket açıklığını artırmak
Skolyoz ve kontraktür gelişimini önlemek
Denge ve yürüme becerilerini geliştirmek
Solunum kapasitesini artırmak
Bağımsız hareket süresini uzatmak

Fizik tedavi, DMD'nin tüm evrelerinde mutlaka kişiye özel planlanmalı ve uzman bir ekip tarafından yürütülmelidir.

Erken Dönem (Yürüyebilen Dönem) Fizik Tedavi Yaklaşımları

Bu dönem genellikle 3–10 yaş arasıdır. Hastalar hâlâ yürüyebilir, ancak yavaşlama, dengesizlik ve çabuk yorulma mevcuttur.

Uygulanan yöntemler:

Germe egzersizleri: Baldır, diz arkası ve kalça kaslarına yönelik pasif germe ile kontraktürler önlenir.
Postür egzersizleri: Duruş bozukluklarını önlemek için sırt ve gövde kaslarına yönelik çalışmalar yapılır.
Yüzme, hafif egzersizler: Kaslara aşırı yük bindirmeden genel kondisyon sağlanır.
Ayak bileği ortezleri: Gece kullanılan ortezlerle kas kısalması önlenir.

Bu dönemde aşırı efor ve ağırlık kaldırma gibi kasları zorlayan aktivitelerden kesinlikle kaçınılmalıdır.

Orta Dönem (Yürüme Kaybı Başlangıcı) Rehabilitasyon Uygulamaları

Bu evrede yürüme yavaşlar, düşmeler artar ve tekerlekli sandalye kullanımı gündeme gelir. Kas erimesi hızlanır.

Fizik tedavi bu dönemde şunları hedefler:

Oturma dengesini ve gövde kontrolünü artırmak
Kol ve el fonksiyonlarını korumak
Skolyoz oluşumunu önlemek
Mobiliteyi artırmak için uygun cihazlar kullanmak
Kas ve eklem sertliğini azaltmak

Bu dönemde robotik rehabilitasyon sistemleri devreye girer. Özellikle yürüme robotları, ağırlık aktarmalı cihazlar ve kol-el robotları, hareket tekrarını artırarak fonksiyonel yetenekleri mümkün olduğunca korumaya yardımcı olur.

İleri Dönem (Yatak Bağımlılığı ve Solunum Problemleri)

Bu dönem genellikle 15 yaş sonrası başlar. Solunum kasları zayıflar, skolyoz ilerler ve hasta çoğunlukla yatağa bağımlı hale gelir.

Fizik tedavi uygulamaları:

Solunum egzersizleri ve ventilatör desteği
Gövde mobilitesini artıran pasif egzersizler
Kontraktürleri önleyici germe ve pozisyonlama
El-kol hareketlerini koruyucu aktiviteler
Aileye bakım eğitimi

Bu dönemde amaç; mevcut işlevleri korumak, ağrısızlık sağlamak ve komplikasyonları önlemektir. Robotik destekli hafif pasif egzersizler, kasların formda kalmasına yardımcı olur.

Robotik Rehabilitasyonun Duchenne Hastalığındaki Rolü

Robotik rehabilitasyon, DMD hastalığında hem erken hem de orta dönemlerde kaslara kontrollü yük bindirmek, doğru hareketleri tekrar ettirmek ve fonksiyonları korumak açısından büyük avantaj sağlar.

DMD’de Ergoterapi ve Günlük Yaşam

Ergoterapi, DMD hastalarının günlük yaşam aktivitelerinde bağımsızlıklarını sürdürmelerine yardımcı olur. Giyinme, yemek yeme, yazı yazma gibi beceriler zamanla zayıflayabilir.

Ergoterapi uygulamaları:

Kol-el koordinasyonunun geliştirilmesi
Yardımcı araç kullanımı eğitimi (çatal, bıçak, tablet vb.)
Oturma pozisyonlarının düzenlenmesi
Banyo, tuvalet gibi aktivitelerde destekleyici öneriler
Okul ve sosyal yaşama uyum çalışmaları

Fizik tedavi ile birlikte yürütülen ergoterapi, bireyin psikolojik sağlığını da olumlu etkiler.

Aile ve Bakım Verenlere Yönelik Eğitimler

DMD hastalarında en büyük yükü taşıyanlardan biri de aile bireyleridir. Fizik tedavi merkezlerinde verilen bakım eğitimleri sayesinde hem hasta güvenliği sağlanır hem de komplikasyon riski azalır.

Günlük egzersizlerin evde uygulanması
Yatış pozisyonları ve bası yarası önleme
Solunum destek cihazlarının kullanımı
Tekerlekli sandalye ve ortez kullanımı
Beslenme ve yutma problemleri yönetimi

Aile desteği, DMD’li bireyin yaşam kalitesinin ayrılmaz bir parçasıdır.

Sonuç olarak,

Duchenne Musküler Distrofi, ilerleyici seyri nedeniyle zorlu bir süreçtir. Ancak düzenli, disiplinli ve teknoloji destekli bir fizik tedavi programı ile bu süreci yavaşlatmak, bireyin bağımsızlığını uzatmak ve yaşam kalitesini artırmak mümkündür.

Robotik Rehabilitasyon Merkezi olarak bizler, DMD hastalarına özel geliştirilmiş robotik sistemlerimiz ve uzman kadromuz ile her yaştan birey için kişiye özel çözümler sunuyoruz. Erken müdahale, düzenli takip ve aile iş birliğiyle daha güçlü bir yaşam için çalışıyoruz.

Bizlere web sitemiz ya da telefon numaramız üzerinden ulaşabilir, detaylı bilgi alabilirsiniz.